Używanie alternatywnych paliw w kotłach na paliwo stałe - Czy warto ryzykować?
Wielu właścicieli kotłów na paliwo stałe zastanawia się, czy mogą stosować inne rodzaje paliw niż te, które zalecane są przez producenta w katalogu produktu. Decyzja o używaniu alternatywnych źródeł energii jest niezwykle atrakcyjna ze względu na potencjalne oszczędności na tańszych materiałach lub lepszą dostępność lokalnych zasobów, np. własnego drewna. Niemniej jednak, przed podjęciem decyzji o zmianie paliwa, warto dokładnie rozważyć potencjalne ryzyko i konsekwencje tego działania.
Rodzaje paliw stałych
Paliwa stałe wykorzystywane w kotłach grzewczych obejmują różnorodne materiały organiczne, które są spalane w celu wytwarzania ciepła Do najpopularniejszych i najczęściej stosowanych należą:
Drewno
Drewno jest jednym z najstarszych i najbardziej tradycyjnych paliw stałych. Występuje w różnych formach, tj. kawałki drewna, polana czy drewniane pellety, a jego popularność wynika z szerokiej dostępności, odnawialności i ekologiczności. Drewno dostępne jest w różnych odmianach o różnej twardości (np. sosnowe, dębowe) i wymaga odpowiedniego suszenia przed spaleniem, które zapewni efektywne i czyste spalanie. Jego kaloryczność zależy od gatunku drewna oraz poziomu wilgotności, średnio wynosi około 15-19 MJ/kg.
Węgiel
Węgiel, zarówno kamienny jak i brunatny, jest kolejnym, bardzo popularnym paliwem stałym w Polsce. Jego głównymi cechami charakterystycznymi jest wysoka kaloryczność (około 24-30 MJ/kg) i długim czas palenia. Węgiel kamienny charakteryzuje się wyższą kalorycznością w porównaniu do węgla brunatnego, co oznacza, że dostarcza więcej energii z takiej samej jednostki masy. Na rynku występuje w różnych frakcjach, tj. groszek, orzech, czy kostka, które różnią się wielkością kawałków i zastosowaniem. Węgiel brunatny, choć ma niższą kaloryczność (około 8-15 MJ/kg) i generuje więcej popiołu i zanieczyszczeń, nadal stanowi popularne paliwo do kotłów grzewczych ze względu na niższą cenę.
Pellet
Pellety drzewne to odnawialne źródło energii, które jest łatwe w przechowywaniu i stosunkowo czyste podczas spalania. Wytwarza się go z odpadów drzewnych, tj. trociny, wióry czy pył drzewny. Pellety powstają w procesie sprasowywania drobno zmielonych odpadów drzewnych pod wysokim ciśnieniem. To sprawia, że są dość gęste i mają wysoką wartość energetyczną. Proces produkcji pelletu nie wymaga dodatkowych substancji klejących, więc finalny produkt jest czysty, przyjazny dla środowiska i nie zawiera chemikaliów. Pellet to popularna, ekologiczna alternatywa dla innych paliw stałych, a jego spalanie generuje minimalną ilość dwutlenku węgla, co przyczynia się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Średnia kaloryczność pelletów drzewnych wynosi około 16-19 MJ/kg.
Brykiet
Brykiety węglowe są wykonane ze zwęglonego drewna, które jest wymieszane z lepiszczem i sprasowane w formę niewielkich bloczków. Powstają w procesie kompresji, w którym drobne cząstki węgla lub zwęglonego drewna są sprasowywane pod wysokim ciśnieniem. Ten rodzaj paliwa zapewnia stabilne źródło ciepła o wysokiej gęstości energetycznej, wynoszącej około 20-25 MJ/kg.
Wybór odpowiedniego paliwa powinien zależeć nie tylko od typu kotła, ale także od dostępności, kosztów, efektywności energetycznej i preferencji użytkownika.
Porównanie paliw stałych
| Rodzaj paliwa | Właściwości | Odmiany | Zalety | Wady |
| Drewno | Drewno miękkie pali się szybciej i wytwarza mniej ciepła, drewno twarde pali się dłużej i wytwarza więcej ciepła. | Drewno miękkie (np. sosna, świerk), drewno twarde (np. dąb, buk) | Odnawialne źródło energii, niskie koszty, bardzo duża dostępność. | Wymaga odpowiedniego suszenia (wilgotność poniżej 20%) dla efektywnego spalania. Emituje więcej zanieczyszczeń niż pellety. |
| Węgiel | Wysoka kaloryczność, długi czas spalania. | Węgiel kamienny, węgiel brunatny, antracyt, miał węglowy. | Duża dostępność, wysoka wydajność energetyczna. | Wysoka emisja CO2 i innych zanieczyszczeń, problematyczne magazynowanie i transport |
| Pellet | Wysoka gęstość energetyczna, niska wilgotność (8-10%). | Pellety drzewne, agro-pellety (z odpadów rolnych). | Niska emisja zanieczyszczeń, łatwość przechowywania, automatyzacja zasypu. | Wyższe koszty zakupu w porównaniu do drewna, konieczność magazynowania w suchym miejscu. |
| Brykiet | Wysoka gęstość energetyczna, różne kształty (walec, kostka). | Brykiety drzewne, brykiety węglowe, brykiety z biomasy. | Dłuższy czas spalania niż drewno, łatwość przechowywania, czystsze spalanie. | Wyższy koszt w porównaniu do tradycyjnego drewna, zależność jakości od producenta. |
Kocioł na paliwo stałe - czym palić?
W instrukcji producenta jest dokładne określenie, jakie rodzaje paliw są przeznaczone do użytku w danym modelu kotła na paliwo stałe. Warto pamiętać, że zmiana paliwa, które nie jest wskazane przez producenta, może naruszyć warunki gwarancji, a także spowodować nieprzewidziane problemy techniczne. Producent zazwyczaj zastrzega także, że użycie alternatywnego paliwa może spowodować zmniejszenie efektywności cieplnej urządzenia, a co za tym idzie, wpłynąć na jego sprawność. Każde paliwo posiada różne parametry spalania, co oddziałuje na wydajność i koszty eksploatacji kotła. Podsumowując, niezgodność paliwa ze wskazaniami producenta może prowadzić do mniej efektywnego spalania, zwiększonych kosztów eksploatacji oraz szybszego zużycia niektórych części kotła. Należy mieć na uwadze, że kotły projektowane są z myślą o określonych parametrach spalania, a ich konstrukcja uwzględnia specyficzne właściwości paliwa. Użycie nieodpowiedniego paliwa może prowadzić do uszkodzeń urządzenia, a nawet zagrożenia bezpieczeństwa domowników.
Kotły na paliwo stałe - 5 klasa EcoDesign
Obecnie wszystkie dopuszczone do sprzedaży kotły na paliwo stałe powinny być zgodne z obowiązującą normą europejską PN-EN 303-5 i posiadać 5 klasę EcoDesign. Uregulowania dotyczą kotłów na drewno, pellet, węgiel oraz biomasę, których praca związana jest z wytwarzaniem szkodliwych substancji w procesie spalania paliwa. Kotły o 5 klasie EcoDesign to urządzenia emitujące znacznie mniej niebezpiecznych dla środowiska związków niż kotły o klasie 1,2 lub 3, które były używane w przeszłości. Minimalna sprawność takich urządzeń powinna wynosić 88%. Tak wysoki poziom sprawności jest równoznaczny z ograniczeniem strat energii i większą wydajnością pracy kotła.
Aby sprostać tym normom, nowe kotły zostały pozbawione sterowników i wentylatorów nadmuchowych, które były standardowym wyposażeniem starszych modeli. Zamiast tego, wykorzystują miarkowniki ciągu, czyli manualne termostaty, które regulują dopływ powietrza do komory spalania. To sprawia, że spalanie odbywa się wolniej, stabilniej, generuje mniejszą ilość zanieczyszczeń do powietrza i wytwarza znacznie mniej dymu ulatniającego się z komina. Czyni je również bardziej ekonomicznym i przyjaznym dla portfela - przeprowadzane w ten sposób spalanie wymaga mniejszej ilości paliwa stałego do wygenerowania takiej samej ilości ciepła w domu.
Wybierając nowe urządzenie grzewcze, warto zwrócić również uwagę na klasę efektywności energetycznej, która jest wyliczana na podstawie współczynnika efektywności energetycznej (EEI). Współczynnik ten ustalany jest na podstawie sprawności kotła oraz ilości zużywanej przez urządzenie energii odnawialnej. W przypadku kotłów, w których spalane jest paliwo w 100% kopalniane (np. węgiel), najwyższa klasa efektywności energetycznej to B, a jeśli chodzi o kotły na drewno czy kotły na pellet, urządzenia mogą osiągać nawet klasę A lub A+.
Podsumowanie
Decyzji o zmianie paliwa w kotle na paliwo stałe nie należy podejmować bez wcześniejszej analizy instrukcji działania produktu. Należy pamiętać, że producent deklaruje w niej palenie paliwem, dla którego daje gwarancję uzyskanie mocy nominalnej. Wprowadzenie alternatywnego paliwa, które nie jest uwzględnione przez producenta kotła, może prowadzić do poważnych konsekwencji technicznych, ekonomicznych oraz wpłynąć na poziom bezpieczeństwa używania kotła. Przed decyzją o zakupie kotła warto dokładnie zapoznać się z kartą produktową. Możesz także skonsultować swój wybór z naszym konsultantem, który pomoże wybrać model najlepiej dopasowany do warunków instalacyjnych oraz Twoich oczekiwań dotyczących wydajności i eksploatacji.
