Kiedy pompa ciepła będzie mi się opłacać?

Z każdym rokiem obserwujemy wzrastającą popularność pomp ciepła i nic w tym dziwnego, gdyż obecnie jest to najbardziej ekonomiczne źródło ciepła pozwalające na znaczne obniżenie rachunków za prąd. Jest to rozwiązanie ekologiczne, nie zanieczyszczające środowiska, a także praktycznie całkowicie bezobsługowe. Zalet można wymieniać jeszcze więcej i słusznie, bo to naprawdę godne polecenia "ustrojstowo", ale…. No właśnie, tu pojawia się ale. Aby pompa przyniosła założony rezultat i napełniała kieszenie złotem musi być dobrze dobrana. Źle dobrana pompa nie tylko nie obniży rachunków, ale może doprowadzić nawet do ich znacznego wzrostu. Na co więc zwrócić uwagę przy doborze pompy ciepła? 

Moc pompy ciepła

Decydując się na pompę ciepła kluczowym czynnikiem, na który należy zwrócić uwagę jest właściwy dobór jej mocy. Przewymiarowana, czyli taka, której moc jest zbyt duża do potrzeb budynku, będzie niosła za sobą wysokie rachunki, a także obniżenie jej wydajności i częstsze serwisowanie czyli kolejne koszty.

Aby odpowiednio dobrać moc pompy, na początku należy określić dokładne zapotrzebowanie energetyczne budynku. Budynki nowe, bądź będące w planach, takie zapotrzebowanie najczęściej uwzględnione mają w projekcie. Nie musimy się więc gimnastykować, najtrudniejsze już za nami. W budynkach już zamieszkałych najdokładniejszą opcją jest zlecenie audytu oceny zapotrzebowania na ciepło (OZC), która niestety wymaga poniesienia nakładów finansowych. Audyt taki wykonywany jest przez specjalistów biorących pod uwagę szereg czynników, między innymi: materiał z jakiego jest wykonany dom, powierzchnię, kondygnacje czy sposób wentylacji. Opcją dużo mniej precyzyjną aczkolwiek wciąż mogącą służyć jako miarodajne narzędzie i co ważne bezpłatną jest skorzystanie z internetowych kalkulatorów. 

Znając zapotrzebowanie na ciepło można obliczyć moc pompy zdolną do ogrzania domu. Zadanie takie najlepiej zlecić specjalistom, którzy wezmą pod uwagę wszystkie czynniki. Warto jednak posiadać choć odrobinę wiedzy, która pozwoli skontrolować czy fachowiec aby na pewno wie co robi, wszak jeśli pompa okaże się źle dobrana to problem zostanie na głowie inwestora. Istotny przy określaniu mocy pompy jest fakt, że nie wystarczy jak w przypadku doboru kotłów samo zapotrzebowanie na ciepło budynku. Jeśli więc Twój specjalista nie bierze innych czynników pod uwagę, to… należy zmienić specjalistę. Większość kotłów w polskich domach jest przewymiarowana więc niektórzy “fachowcy” mogą te złe nawyki przenosić do gałęzi pomp ciepła. W przypadku kotłów, nie jest to, aż tak problematyczne, zmniejszamy grzanie i po problemie, w przypadku pomp natomiast to nie przejdzie. Ważne jest więc aby pompa ciepła była dobrana prawidłowo. Prawidłowo, czyli jak? Pompa ciepła ma w 100% zaspokoić zapotrzebowania budynku na ciepło, nie może być za słaba, bo w domu będzie zimno, ani za mocna, gdyż będzie się wyłączać skracając żywotność sprężarki. Należy więc znaleźć ten punkt pomiędzy. Aby go znaleźć oprócz zapotrzebowania na ciepło budynku należy wziąć pod uwagę również temperaturę zasilania instalacji grzewczej w najzimniejszym dniu, a także temperaturę za oknem. 

Tryb monowalentny czy biwalentny?

Decydując się na pompę ciepłą zastanowić się warto czy ma ona pracować w trybie monowalentnym czy biwalentnym.
Tryb monowalentny to taki, w którym pompa ciepła jest jedynym źródłem mającym zapewnić komfort cieplny. Pompa w trybie biwalentnym, to współpracująca z innym źródłem, które załączy się przy zadanej temperaturze. Ta zadana temperatura to punkt biwalentny. Jest on określany w zależności od danego regionu
i oscyluje w granicach -9C / -10C. 
Zaglądając w parametry pompy, zwróćmy także uwagę na współczynnik COP, który mówi o poziomie energooszczędności pompy.  Dzięki niemu wiemy jaka ilość ciepła jest dostarczane przy odpowiedniej ilości zużytej do tego energii elektrycznej. Porównując pompy o tej samej mocy, bardziej ekologiczna i energooszczędna będzie ta z wyższym wskaźnikiem COP.

Skutki źle dobranej pompy

Inwestycja w >pompę ciepła jest dosyć kosztowna dlatego warto poświęcić odpowiednią ilość czasu by dobrze ją dobrać. Źle dobrana może zdecydowanie uprzykrzyć życie. Zbyt mała moc pompy ciepła nie ogrzeje wystarczająco budynku ani nie zapewni odpowiedniej temperatury ciepłej wody użytkowej. Konieczna wówczas będzie inwestycja w dodatkowe źródło ciepła, a to wiąże się z kosztami zarówno początkowymi jak i eksploatacyjnymi, gdyż nieefektywna praca pompy będzie charakteryzowała się większym zużyciem sprężarki. 

Zbyt duża moc pompy z kolei to wydatek o wiele większy już na początku. Samo urządzenie z uwagi na wyższą moc będzie droższe, a jego praca będzie mniej efektywna. Przewymiarowana pompa pracowała będzie w częstych cyklach, ale krótkich, doprowadzając do tzw efektu taktowania. Pompa nie będzie zdolna do ciągłej pracy gdyż budynek będzie potrzebował mniej ciepła niż pompa będzie mogła wytworzyć na najniższym możliwym biegu. To sprawi, że będzie na zmianę się włączać i wyłączać powodując skokowy wzrost poboru energii i skrócenie żywotności sprężarki nawet o połowę. 

O czym jeszcze warto pamiętać?

Jeśli myślimy o pompie ciepła to warto także pamiętać, że z założenia dedykowane są one do niskotemperaturowych systemów grzewczych na poziomie 30-40 stopni C jak np. ogrzewanie podłogowe i to przy takich systemach będą najbardziej wydajne i opłacalne. Nie oznacza to jednak, że zupełnie nie sprawdzą się np. z grzejnikami. Tradycyjne systemy grzewcze poziom zasilania mają znacznie wyższy (50-90C) Przy grzejnikach i słabo zaizolowanym budynku pompa ciepła nie będzie najlepszym wyborem. Przeprowadzając jednak odpowiednią izolację możemy osiągnąć zasilanie na poziomie 50-55C, a to już może nam przynieść pewną opłacalność. 

Czy inwestycja w pompę się zwróci? 

Instalacja będzie pracować wydajnie i przynosić oszczędności kiedy będzie właściwie dobrana. Zarówno uwzględniając odpowiedni system grzewczy gotowy do współpracy z pompą jak i odpowiedni dobór jej mocy do warunków panujących w regionie. Jeśli te czynniki zostaną uwzględnione to prędzej czy później inwestycja się zwróci. Kiedy dokładnie? To indywidualna kwestia zależna od wielu czynników, jak np. od rodzaju i mocy pompy, czy też faktu czy inwestor korzystał z dofinansowań. A już niebawem rusza nowy program dofinansowań do pomp ciepła “Moje Ciepło” o którym więcej przeczytasz tutaj.